Τα ξύλινα της ορχήστρας περιλαμβάνουν τρεις οικογένειες οργάνων. Καθεμιά υποδιαιρείται σύμφωνα με τις διάφορες περιοχές τονικού ύψους, που χονδρικά αντιστοιχούν στις τέσσερις περιοχές της ανθρώπινης φωνής: σοπράνο, άλτο, τενόρος και μπάσσος. Η μία οικογένεια αποτελείται από το πίκκολο, το φλάουτο και το μπάσσο φλάουτο. Η δεύτερη από το όμποε, το αγγλικό κόρνο, το φαγκόττο και το κόντραφαγκότο. Και η τρίτη από τα κλαρινέττα, τονισμένα σε διάφορα ύψη, και το μπάσσο κλαρινέττο.
Όλα τα ξύλινα είναι βασικά σωλήνες ή αυλοί, άλλοτε κυλινδρικοί (δηλ.ίδια διάμετρος σε όλο το μήκος) κι άλλοτε κωνικοί (δηλ. η διάμετρος αυξάνει). Σε όλα, η ανθρώπινη ανάσα, η "πνοή", μέσω ενός γλωσσιδίου από μαλάμι, ενός επιστομίου, ή μιας τεχνικής φυσίματος (Embouchure), θέτει σε παλμική κίνηση την στήλη του αέρα. Αν έχουμε σταθερή διάμετρο ή γωνία εύρους, όσο κοντίτερη είναι η παλλόμενη στήλη, τόσο πιο οξύς είναι ο παραγόμενος φθόγγος. Το φαινόμενο αυτό δεν ισχύει μόνο στην περίπτωση των ξύλινων, αλλά και μιας άλλης κατηγορίας πνευστών, των χάλκινων...
